Marcel Mauss

Marcel Mauss : ( Dört Kurucu Baba’dan 1i ) Değiş tokuş biçimleri ile toplumsal yapı arasındaki ilişki üzerine karşılaştırmalı çalışmalarıyla tanınan Fransız sosyolog ve antropolog. düşünsel gelişiminde dayısı Emile Durkheim'ın büyük payı vardır. görüşleriyle Claude Levi Strauss, A.R. Radcliff-Brown, E.E. Evans-Pritchard ve Melville J. Herskovits gibi bir çok sosyal bilimciyi etkilemiştir. bir dönem L'Année Sociologique dergisinin yayın yönetmenliğini üstlenmiş, 1925'te Paris Üniversitesi etnoloji enstitüsü'nün kurulmasına katkıda bulunmuştur.
Mauss, kendi çalışmasını Durkheim’inkinin bir devamı olarak gördü: İkisi bütünsel bir toplum anlayışını ve toplumun organik olarak birleşmiş bir bütün, toplumsal organizma olduğu görüşünü paylaşıyorlardı. Böyle bir arka plana sahip olan Mauss, antropolojik çalışmayı üç ana düzene ayırdı: Adetlerin, inançların ve toplumsal hayatın ayrıntılı bir çalışması olan etnografi, bölgesel karşılaştırmalara ampirik temel olacak etnoloji ve bu ikisinin araştırma çabalarına dayalı olarak insanlık ve toplumu genelleştirecek, felsefi bilgilerle donanmış kuramsal bir çaba ulan antropoloji. Mauss hiçbir zaman saha çalışması yapmadı ama 1925’te kurulan Etnoloji Enstitüsü’nde verdiği yüksek lisans dersleri, yöntemsel konulara odaklanmıştı. Öğrenciler kuram öğrenmeden önce, etnolog olmayı öğrenmek zorundaydılar. Durheim’den farklı olarak Mauss’ın esas ilgisi Avrupalı olmayan ve arkaik kültürlere yönelikti. Malinowski, Radcliffe-Brown ve Boas’ın projelerine çok yakın bir yerde duruyordu. Boas’ın tikelciliğinden çok farklı bir yol izledi. Mauss, İngiliz meslektaşlarından da farklı bir biçimde, gerekli gördüğünde tarihsel malzemeyi kullanmakta da hiç tereddüt etmedi. Radcliffe-Brown’ın genel yasalar’ı Mauss’un bilimsellikten çok beşeriliğe eğilimli çalışmasında hiç yoktu. Pek çok kitabın ortak yazarı olmakla birlikte, kendi adına yayınladığı hiç kitabı yoktur. En etkili çalışması olan [(Essai sur le don 1923) (The Gift 1954)] Armağan, Durkheim’in dergisi  L'Année Sociologique ‘da önce uzun bir makale olarak basılmıştı. Mauss’un antropolojideki izi bütün çalışmalarında çok açıktır ama  özellikle Armağan, geniş ve önemli bir yorumlayıcı yazının ortaya çıkmasına neden olmuş, Jacques Derrida, Jean Baudrilland ve Pierre Bourdieu gibi 20. Yüzyılın ikinci yarısı boyunca aydınlatıcı olmuş entellektüelleri etkilemiştir. Armağan’ın temel fikri, yeterince basittir: Bir karşı- sunumsuz sunum yoktur; dolayısıyla da armağan alış verişi, toplumsal ilişki kurmanın bir aracıdır; ahlaken bağlayıcı, toplumsal olarak bütünleştirici. Armağan alış verişi, insanları karşılıklı taahhütlerle birbirine bağlar, normların oluşumunda araçsaldır. Gönüllü gibi görünür ama aslında örtülü olsa bile, oldukça katı kurallarla düzenlenmiştir.  Armağan vermek stratejik ve pragmatik boyutlara sahiptir. Kendi çıkarlarını korumak isteyen bireyler tarafından manipüle edilir. Son olarak armağan, simgesel boyutlarıyla da önemlidir çünkü verilen ve alınan nesneler, toplumsal ilişkilerin simgeleri, hatta metafizik olgular haline gelir. Mauss, Polinezya kültürüne ilişkin malzemeyi tartışırken, hau’dan, yani armağanın gücü / ruhundan söz eder. Bu ruha / güce sahip armağanlar, tarihleri nedeniyle alıcıyı belirli yollardan bağlayan bir niteliğe sahiptir. ( Bu size gizemli görünüyorsa,  antika eşyaların ve antik sanatın bizimki gibi toplumlardaki değerini düşünün! ). (1872-1950)






Kaynakça:

Prof. Dr. İzzet Duyar'ın Antropoloji Tarihi ders notları.

Antropolji Tarihi - Thomas Hylland Eriksen - Finn Sivert Nielsen / İletişim Yayınları

Özgür Ansiklopedi Wikipedia (bazı paragraflar)

Yukarıda adı geçen kaynaklar ve internetten araştırılmış ders notu olarak öğrencilere yardımcı olmak amacıyla derlenmiştir.

Her türlü hakkı ürün sahiplerine aittir.