Antropoloji Hakkında Kısa Bilgiler

Antropoloji Hakkında Kısa Bilgiler

- Antropoloji toplumu nasıl inceler : toplumu iktisadi siyasi din, statü sistemleri, dil, fiziksel çevre, biyolojik vb yönleriyle inceler.

- Antropolojide evrensellik : antropoloji insanın evrenselliğini savunur. bütün kültürler insanidir.

- Etnik merkezcilik : kişinin ve toplumun kendi toplumunu ve onun değerlerini merkeze alarak ve yücelterek dünyayı ve başka insan ve toplumları anlamlandırması onlara değer biçmesidir.

- Kültürel görecelik : başkalarının inanç ve davranışlarını onların kendi gelenek ve deneyimleri içinde değerlendirmek ve yorumlamaktır.

- Etnografya : alanda gözleme dayalı olarak bir topluluğun bütün kültürel yönlerinin kaydedilmesidir.

- Primatoloji : insanların en yakın akrabası olan iri maymunların ve diğer primatların toplumsal yaşamını ve biyolojisini inceler.

- Paleoantropoloji : insan atalarının ve ilk insan türlerinin fosil kalıntılarını inceleyerek insan evriminin genel bir manzarasını ortaya koymaya çalışır.

- Biyoarkeoloji : eski insan topluluklarının iskelet kalıntılarına bakarak onların yaşadıkları sağlık sorunları demografik özelliklerini belirlenebildiği ölçüde ölüm nedenlerini büyüme ve gelişme durumlarını geçim etkinliklerine ve yaşam koşullarına bağlı fiziksel değişmelerini ele alır.

- Sosyo kültürel antropoloji : nesilden nesile aktarılan gelenek-görenek ve alışkanlıklarımızı meydana gelen değişimleri bilimsel bir bakış açısıyla ele alıp inceleyen antropolojinin alt dalıdır.

– Fiziksel antropoloji : yaşayan insan topluluklarının biyolojik çeşitliliğini büyüme ve gelişme sorunlarını inceleyen antropoloji dalıdır.

- Adli antropoloji : cinayete kazaya yada katliama kurban gidenlerin yada doğal felaketler sonucu hayatlarını kaybedenlerin iskelet kalıntıları üzerinden kimliklerin ve ölüm biçimlerinin belirlenmesi elde edilen kanıtların mahkemelerde kullanılmasını sağlayan bir alandır.

- Populasyon genetiği : insan toplulukları arasındaki kalıtımsal ilişkileri fark ve benzerlikleri inceler
.
- Prehistorya : yapılan kazılar sonucu yazı öncesi çağlardaki yaşam ve geçim biçimlerini üretim araçlarını .küçük araç gereçlerini inceleyerek zaman içindeki kültürel değişimi anlamaya çalışır.Kurama göre evrim geçirmemiş canlı yoktu.

- Etno arkeoloji : eski toplumların yaşam ve geçim biçimlerini anlamak kullandıkları simgelerive aletlerin işlevlerini çözümlemek için yapılan araştırmadır.

- Yüksek kültür : toplumun yöneten eğitimli ve varlıklı katmanlarınca üretilen çoğunlukla sanatsal ve tüketilen değer taşıyan ve bu nedenle popüler olanın karşıtı olarak algılanan genellikle yazılı kültürdür.

- İlk antropologlar : Akdeniz ve Karadeniz dünyasındaki kültürel çeşitliliği tarihinde anlatan
Herodotus antropolojinin babası sayılır bu bakımdan marco polo ve evliyi çelebi de ilk antropologlardan sayılır.

- Oryantalizm : batı gözüyle doğuya bakmaktır.

- Amerikan antropolojisi nasıl gelişti : Fransız Boas ın etkisiyle kültür kavramını esas alan bir antropoloji olarak gelişti

- İngiliz antropolojisi nasıl gelişti : Radcliffe Brown un etkisiyle her topluluğun karşılıklı etkileşim içinde bulunan farklı toplumsal kurumlardan oluşan bir toplumsal yapıya sahip olduğunu düşünen ve yapısal-işlevselci adı verilen bir çizgide gelişti.

- Avrupada antropoloji nasıl gelişti : etnoloji geleneği ile gelişmiştir. etnoloji geleneği eski toplumların olduğu kadar çağdaş toplumların da gündelik hayatını ve kültürünü karşılaştırmalı olarak incelemeye yönelik kıta avrupası yaklaşımıdır.

- Kültürün özellikleri : Kültür hem evrenseldir hem özeldir. Kültür kapsayıcıdır. Kültür toplumsaldır-kültür bir soyutlamadır-kültür tarihsel ve süreklilik içinde bir olgudur, dinamiktir değişmeye tabidir Kültür öğrenilir. Kültür ihtiyaçları giderici ve doyum sağlamaya yönelik bir yapıdır. Kültür bir bütündür birleştiricidir. Kültür bir simgesel sistemdir. Kültürün hem maddi hem de manevi yönü vardır, bu iki yön arasında bir ikililik yoktur. Kültür doğal ve toplumsal dünya ile aramızdaki çevirmendir. Kültür doğaya el koyar. Kültür aynı zamanda bir idealler sistemidir. Kültür bir uyarlanma tarzıdır, kültür hem uyarlayıcı hem de uyum bozucudur.

- Vico nun yeni bilim adlı eserinin sosyal bilimler açısından önemi : medeni toplum dünyasının tamamen insan eliyle yaratılmış olduğunu ve insanın kendi yarattığı bu dünyayı bilmek ve tanımak isteyeceğini söyleyerek sosyal bilimler için bir hareket noktası oluşturmuştur.
- Canlıların evrimine ilişkin gözlemlere dayanan ilk bilimsel açıklama Charles Darwin tarafından yapıldı.

- Etnoloji : eski toplumların olduğu kadar çağdaş toplumlarında gündelik hayatını ve kültürünü karşılaştırmalı olarak inceler.kıta avrupasında etnoloji geleneği gelişmiştir

- Yaşlandırma : doğa ve insanlık tarihinde belli bir dönemde yaşamış belli bir nesnenin veya öznenin çeşitli biçimlerde elde edilen kanıtlar veya bulgular üzerinden bugüne göre yaşının tahmin edilmesidir.

- Homosantrizm : insanı bütün canlılar ve cansızlar dünyası içinde merkezi bir değer olarak alan insanın bu varsayılan değeri üzerinden diğer canlı ve cansız dünya üzerindeki tahakkümünü ve denetimini meşrulaştıran görüş ..her şey insan içindir

- Geosantrizm : dünyayı güneş sisteminin ve evrenin merkezi olarak gören bakış açısı

- Canlıların evrimine ilişkin ilk bilimsel çalışma yapan : Charles Darwin'dir

- Türklerin kökeni adlı eser : Charles darwin e aittir .kurama göre evrim geçirmemiş canlı yoktur.

- Yeni bilim adlı eser . İtalyan filozof Vico nun eseridir. Medeni toplum dünyasının tamamen insan eliyle yaratılmış olduğunu ve insanın kendi yarattığı bu dünyayı bilmek ve tanımak isteyeceğini söylemiştir.

- Nomotetik yaklaşım : genel bir ilkeye yada yasaya yönelik bilgi üretimi yada verilerin ve bulguların bu amaçla değerlendirildiği yaklaşımdır.

- İdyografik yaklaşım : insani gerçekliğin çeşitli yönlerini her birinin kendi özel tarihsel gelişimi ve konumu açısından değerlendirerek her biri için benzersiz birbirine kıyas edilemeyecek ve ortak bir ilkeye varılamayacak bir bilgi alanı açma yaklaşımıdır.

- Yorumlamacılık : her türden yazılı ve sözlü metnin tarihsel olayların doğadaki süreçlerin ve bütün yaşam deneyimlerinin en iyi nasıl anlaşılabileceğine dair anlamcı girişim olan ve olmuş her şeyin izleyenin gözünden onun yorumuyla görülebilmesini amaçlayan yöntemsel arayıştır

- Emik yaklaşım : topluluğun öznel değerleriyle fiziksel ve toplumsal dünyayı onların doğa üstü ile girdiği ilişkiyi anlama ve anlamlandırma becerisidir.

- Etik yaklaşım : genel antropoloji bilgisinin bize öğrettikleriyle ve farklı deneyimlerin birikimi olan bir genel kültür bilgisiyle bir topluluğun değerlerine ve yasam tarzına eğilme pratiğidir .

- Yeni yada hikayeci etnografya : araştırmacının araştırmaya kendi yorumlarını katmasıdır.

- Kültür tarihi yöntemi : bir topluluğun bugünkü halini alana kadar geçirdiği değişimi ve bu değişimin içsel ve dışsal etkenlerini dikkate alan ve tarihsel derinliği olan yöntemdir.

- Kültür aşırı çalışma : araştırmacının kendi kültürü dışına çıkarak başka kültürleri çalışmasıdır.

- Kültürün kabul görmüş tanımını yapan Amerikalı antropolog : Edward Burnett Tylor'dur.

- Kültür devrimi : bir halkın yaşam tarzını gelenek görenek ve inanç biçimlerini kökten değiştirmeye yönelik siyasal müdahaledir.

İnsanın hayatta kalmak ve türünü devam ettirebilmek için sahip olduğu en önemli yetenek : kültür yaratmadır.

İnsanın çevreye uyarlanmak için kullandığı temel araç : kültür.

- Leslie White'nin kültür tanımı : kültürü maddi öğelerin davranışların düşünce duyguların
simgelerden oluşan ve simgelere dayanan bir örgütlenmesi olarak tanımlar .

- Cilifford Geetz'in kültür tanımı : kültürü örgütlenmiş bir simgesel sistemler toplamı olarak değerlendirir.

- Çok kültürcülük : kültürel çeşitliliğin iyi ve arzu edilir olduğu fikri ve arzu edilir olduğu fikri ve bu çeşitliliğin kültürel ve siyasal temsile yansımasını temsil eder

- Geleneğin icadı kavramı : Eric Hobsbawm'a aittir.

- Homo Faber : insanın alet yapma özelliğini ifade eder.

- Kültür olması gerekeni söyler; ancak her zaman olması gerekeni uygulayamayız ifadesi : ideal kültür gerçek kültür ifadesini destekler.

- Tek hatlı evrim : insanlığın gelişimi ilkelden gelişmişe doğru izlenen tek bir hat üzerine görmek ve açıklamak eğiliminde olan evrimci görüştür.

Tylor'a göre uygar olanla vahşi olanı birbirinden ayıran en önemli şey : uygar olanların hurafeleri terk ederek aklı ve onun ürünü olan bilimi benimsemiş olması.

- Özcülük : varlıkların tarihsel değişmesi ve onların mekansal farklılaşmalarını dikkate almadan onların özünü araştırmaya yönelen bakış açısıdır.

- Ekolojik eşik : canlıların yaşadıkları ortam ve onların bu ortama yaptıkları uyarlanmalardır.

- Eski toplum adlı eser : Lewis Henry Morgan'ın eseridir . Amerikan yerlilerini inceleyerek yazmıştır. Ayrıca insanın kültürel evrimini teknolojiyi esas alan üç ana evreye ayırır bunlar yabanılık, barbarlık ve uygarlıktır.

- Difizyonizm nerde gelişmiştir : müzeciliğin geliştiği almanyada gelişmiştir.

- Difizyonizmi kuzey amerikaya taşıyan : Franz boastır.

Tarihsel özgücü yaklaşımı kuran kişi : Franz Boas'tır

- İngiliz işlevselciliği : kuramcısı Bronislaw Malinowski'dir. Ona göre bütün insanların yeme içme barınma giyinme türün devamını sağlama gibi bazı ortak temel ihtiyaçları vardır.

-Yapısalcılık :toplumsal olgu ve ögelerin ancak toplumsal yapı denilen ve sadece bir model kullanılarak erişilebilecek gizli bir boyutun varlığı üzerinden anlaşılabileceğini öne sürer ..bu gizli boyut dilde saklıdır.

- Durkheime göre toplumsal yapıyı kuran en önemli unsur : ortak bilinçtir

– Kültür örüntüleri adlı kitap : Ruth Benedict'e aittir.ona göre bireylerin ruhsal yapılarını belirleyen iki tip kültür ayırt etmiştir.birincisi uzlaşmacı psikolojik ve duygusal aşırılıklardan kaçınan apollon tipi kültü..ikincisi coşkulu ve romantik şiddet ve tehlikeye eğilimli dionisyak tip kültürdür.

- Eril merkezcilik : toplumun ve toplumsal zihniyetin örgütlenmesinde erkeği ve onun toplumsal rollerini merkeze alarak davranma ve tutum geliştirme eğilimidir.

- Molinowski'nin işlevselciliği kültürü nasıl inceler : kültürü insan ihtiyaçları temelinde örgütlenmiş bir bütün olarak görür.

- Radcliffe Brown'un işlevselliği kültürü nasıl inceler : kültür kavramını kullanmayarak ve toplumsal yapı kavramını merkeze alarak yapının sağlıklı işleyişini sağlayan bir işlevsel bütünlükten söz eder.

- Levi straus'un yapısalzılığı kültürü nasıl inceler : kültürü zihniyetin dış dünyayı anlamak ve örgütlemek için kurduğu bir yapı olarak ele alır.

- Antropolojide psikoloji yönelimli kuram : kültür-kişilik kuramıdır..buna göre insanın temel kişilik yapısı onun içine doğduğu kültürle etkilrşim içinde ortaya çıkar.

- L H.  Morgan kültür tanımında aldığı ölçüt : teknoloji.

- Kültürün değişmesinde en önemli etkenin başka kültürlerden gelen kültürel öğeler olduğunu savunan antropoloji kuramı : difizyonizm.

- Kültürün temel görevinin insanların ihtiyaçlarını karşılamak olduğunu savunan antropolog : Bronislaw Malinowski.

- Toplumsal yapının öğelerinin bir düzen ve denge içinde işleyişini ele alan kurumsal yaklaşım :yapısal işlevselcilik.

- Psikoloji ve antropoloji disiplinlerinin yakın ilişki içinde olduğu antropoloji kuramı : kültür-kişilik

- Yeni evrimcilik olarak bilinen antropoloji kuramı kültürel evrimi hangi ölçüte göre açıklar : enerji.

- Toplumda ortaya çıkan çatışmaların toplumsal yapının işleyişinde önemli bir unsur olduğunu savunan kuramsal yaklaşım : yeni işlevcilik

- Antropolojide biyoloji yönelimli kuram : kültürel ve toplumsal özelliklerin biyolojik gerekler ve mekanizmalar tarafından belirlendiğini öne süren sosyobiyoloji kuramdır.

- .Evrimci yaklaşım ilk önce hangi bilim alanında ortaya çıkmıştır : biyoloji ve arkeoloji.

- Kültürün değişmesinde en önemli etkenin başka kültürlerden gelen kültürel öğeler olduğunu savunan kuram : difizyonizm dir.

- Tarihsel özgücü yaklaşımın sahibi : Franz Boas'tır.

- Evrimci yaklaşım hangi bilim alanında ortaya çıkmıştır . biyoloji ve jeoloji

- Toplıumda ortaya çıkan çatışmaların toplumsal yapının işleyişinde önemli bir unsur olduğunu savunan kuramsal yaklaşım : yeni işlevcilik.

- Yeni evrimcilik kuramı kültürel evrimi hangi ölçüte göre açıklar : enerji yılları arasında baffin adaları eskimoları arasında ilk alan araştırmasını gerçekleştirdi,

- Krizantem ve kılıç adlı eser : Ruth Benedict'in eseridir.

- Homolog organ .kökendeş : ortak atadan kalıtılan birden fazla tür tarafından paylaşılan ve yapısal açıdan benzerlik gösteren organlardır.

- Homolog organ : kökendeş organdır aynı ortak atadan gelir ancak koşullara bağlı olarak evrim sürecinde farklılaşmış organlardır

- Analog organ : evrimsel açıdan birbirleriyle ilişkili olmayan ancak benzer işlevleri üstlenen organlardır.

- Prosimiyenler : gözleri kafa tasını-n yan tarafındadır kısa hamilelik ve büyüme dönemine sahiptirler boyları 13 cm den 60 cm ye kadar farklılaşır gece yaşamına uyarlananlarda renkli görüş yoktur bitkisel beslenirler lemur ve lorislerde gözler yüzün önemli bir bölümünü kapsar gözleri hareketsiz olduğundan kafatasları 180 derece dönebilir

- Antropoidler : insansı maymun olarak bilinir genellikle iri boyuta sahiptir görme duyuları gelişmiş koklama duyuları zayıflamıştır renkli ve üç boyutlu görmeye uyarlanmışlardır parazit ayıklama özelliği bulunur

- İnsansı maymun olarak bilinen ve parazit ayıklama özelliği bulunan tür : antropoidler.

- Yeni dünya maymunları : 350 gr dan 9 kg a kadar değişen boyutlara sahiptir ağaçlarda yaşar üç boyutlu ve renkli görürler ayırıcı özelikleri geniş ve dışa dönük burun kanatları olmasıdır orta ve güney Amerika ormanlarında yaşar.

- Branşiyasyon : eski dünya maymunları ile kuyruksuz büyük maymunların bazılarında gözlenen kollar aracılığıyla ağaç dallarında salınarak uygulanan hareket sistemidir.

- Eski dünya maymunları : çok geniş bir coğrafyada yaşarlar davranışsal ve biçimsel çeşitliliğe sahiptir ağaçta yada yerde yaşarlar dik oturuş pozisyonuna sahiptirler bitkisel böcek kuş yumurtası ile beslenirler .dört elli hareket sisteminden ağaçta salınarak hareket ve daldan dala sıçrayarak hareket biçimlerine sahip olan türleri vardır.

- Populasyon : aynı bölgede yaşayan ve kendi aralarında çiftleşebilen bireylerin oluşturduğu topluluktur

- Monogenizm : renkleri ve görünüşleri nasıl olursa olsun tüm insanların aynı türün üyesi oldukları adem ve Havva dan geldiklerini ancak sonradan farklı çevrelere uyum sağlayacak değişik görünümler kazandıklarını savunan görüştür.

- Poligenizm : insan ırklarının hepsinin adem ve havadan gelmediklerini dolayısıyla ayrı türler olarak değerlendirilmesi gerektiğini savunan görüştür

- Retzius'un ırk sınıflandırması : kafatası endisini ölçüt almıştır uzun orta yuvarlak ve yuvarlak.

- Öjeni : saf ırk oluşturmadır.

- Genotip : bir organizmanın sahip olduğu genetik özelliklerin tümü

- Taksonumi : canlıların benzer özelliklere göre sınıflandırılması sistemidir.

- Öjeni fikrini ortaya atan .saf ırk ..: Francise Galsaf'dır

- İnsan ile şempanze arasındaki genetik fark : % 1,2 dir.

- İnsanları deri renklerine göre ayıran bilim adamı : J. F. Blumenbach.

- Biyolojik uyarlanma : canlıların hayatlarını ve türlerinin devamını sağlamak için yaşadıkları çevreye biyolojik ve davranışsal olarak uyum sağlamaları sürecidir.

- Evrim : bir türün genetik yapısında meydana gelen değişimdir.

- Her şeyin kökenini suya dayandıran düşünür : Thalesdir

- İlk canlıların suda meydana geldiğini ,balıkları birçok hayvan türünün kaynağı olarak görüp evrim düşüncesinin temelini atan düşünür : Anaximandros'dur.

- Canlılar arasındaki savaşımdan bahsederek doğal seçilimin öncülüğünü yapan düşünür : Herakleitos'dur.

- Değişimi maddenin varoluş biçimi olarak gören ve canlıları ilk kez sınıflandıran düşünür : Aristoteles dir

- Aristoteles transformizm adlı eserinde evrim düşüncesinden nasıl bahsetmiştir : canlıların basitten karmaşığa doğru gelişerek insana ulaştığını söyler canlıların ilkel düzeyde kendiliğinden oluştuğunu ve doğanın gereksinimlerine göre organların oluştuğundan bahsetmiştir.

- Transformizm : canlıların yapılarının sabit değil değişebilir olduğu görüşüdür.

- Cins : benzer uyarlamalara sahip benzer türlerden oluşan taksonomik bir birimdir.

- Tür : doğal koşullar altında çiftleştiklerinde üreme kapasitesine sahip yavrular doğurabilen canlı gurubudur.

- Tufan kuramı : Cuvier'in kuramıdır bu kuram canlıların tanrı tarafından yenilerinin yaratılarak devam ettiğini savunur.

- Charles Lyell jeolojiye katkısı: yeryüzü tarihinin çok uzun bir zamana yayıldığını kutsal kitaplarda 4004 kanıtlamasıdır.

- Yapay seçilim : canlıların istenilen özelliklerinin seçilerek üretilmesi böylece arzu edilen niteliklere sahip ürün elde edilmesidir.

- Doğal seçilim : yaşadıkları çevreye en iyi uyarlanan canlıların hayatta kalması uyarlanamayanların ise ölmesi yada elenmesiyle devam eden süreçtir.

- Modern genetiğin temelini hangi düşünürün görüşleri oluşturmuştur : biyolog August Weisman .bütün kalıtsal bilginin germ plasma adı verilen üreme hücrelerinde yer aldığını belirleyerek .üreme hücrelerini etkileyebilen çevresel özelliklerin vücut hücrelerini etkilemediğini saptamıştır.

- Rekombinasyon : türü oluşturan populasyonların genetik yapısındaki çeşitliliktir.

- Gen havuzu : bir neslin üyeleri tarafından bir sonraki nesle aktarılabilecek genlerin toplamıdır

- Mutasyon : genetik yapıdaki değişimdir.

- Genetik sürüklenme : genetik yapıdaki bir genin frekansının değişerek bir nesilden diğerine aktarılmasıdır.

- Gen akışı : bir populasyondan diğer populasyona yapılan göçtür.

- Dik yürümenin kökeni :6-7 milyon yıla dayanır.

- Homo habilis : becerikli insan demek.taş aletler yapmışlardır.

- Ateşi bulan tür : homo eractusdur.en eski ateş kalıntısı kenyada bulunmuştur.

- Tek merkezli evrim : genetik araştırmalarla günümüzde yaşayan bütün insanların tekbir kökene sahip olduğunu tanımlayan hipotezdir.

- Primat benzeri memeliler senozoyik çağın hangi evresinde ortaya çıkmıştır : paleoesen dönemde 65 53 milyon yıl önce.

- Mikro evrim : genetik yapıda bir kuşaktan diğerine ortaya çıkan değişimdir.

- İki ayak üzerinde dik yürüyen primatlar hangi isimle anılır . hominid orangutan goril şempanze ve insan grubudur

- 1856 yılında almanyadaki bir vadide bulunan buzul çağı insan türü : homo neandethalensis.

- Carl von Linne canlıların sınıflandırılmasında hangi ikili ayırımı getirmiştir : cins-tür.

- Yaradılışcılık : canlıların tanrı tarafından yaratıldığını ve değişmez niteliklere sahip olduklarını savunan görüştür.

- Canlıların değişmez niteliklere sahip oldukları görüşünü zedeleyen ilk kuramı ortaya atan kullanılan organların geliştiğini kullanılmayanların güdükleşip köreldiğini savunan bilim adamı : J. B. Lamarck.

- Kültürde ortaya çıkan iki ana alan :toplumsallık-iletişim.

- Biyologlar canlıları hangi özelliklerine göre sınıflandırır : yapı ve kökenlerine göre.

- Primatlarda diğer canlılara göre hangi özelliğinin önemi azalmıştır : koklama.

- Evrim en çok hangi alanlar arasında sert tartışmalara neden olmuştur : bilim din .

- İnsanın doğal haliyle biyolojik bakımdan olgunlaşmamış bir varlık olması : prematüre'dir

- İlk insanlar senozoyik çağın hangi evresinde ortaya çıkmıştır . pliyosen .

- İşci çalışan özelliğiyle bilinen insan türü : homo ergaster.

- Modern insanın afrikada evrimleşerek tüm dünyaya yayıldığını savunan düşünür : Darwin









Kaynak: http://sosyoloji7.wordpress.com/2012/10/29/antropoloji-dersi-ile-ilgili-her-sey/