İktisat, karar birimlerinin (kişilerin ve firmaların) iktisadi davranışlarını analiz eder. İktisatçılar, bu analizi kolaylaştırmak ve sistematik hale getirmek için, alıcıları ve satıcıları bir araya getiren her türlü kolaylık demek olan piyasa (market) kavramını,
ürün-mal piyasası, kaynak-faktör piyasası ve varlıklar piyasası diye üç farklı biçimde kullanırlar. Bunlardan ürün-mal piyasası (product-commodity market) ile kaynak/faktör piyasası (resource market), sırasıyla, malların ve kaynakların alıcılarını ve satıcılarını bir araya getiren her türlü kolaylığı ifade eder. Varlıklar piyasası (assets market) ise, para, tahvil, hisse senedi, ev gibi alternatif servet biçimlerinin alıcılarını ve satıcılarını bir araya getiren kolaylıkları ifade eder.
İktisatçılar, bireylerin iktisadi davranışlarını analiz ederken, yine analizi kolaylaştırmak ve sistematikleştirmek için, ekonomideki milyonlarca karar birimini, hanehalkı sektörü, işalemi sektörü, hükümet sektörü ve dış ticaret sektörü diye dört ana sektörde toplulaştırırlar.
Hane halkı sektörü (households sector), ekonomideki tüm aileleri kapsar. Hanehalkı sektörünün (ailelerin) üyelerine tüketici (consumer) denir. İktisatta, ailelerden oluşan hanehalkı sektörünün kaynakların sahibi olduğu ve tüm iktisadi kararlarında maksimum fayda elde etmeyi amaçladığı varsayılır.
İş alemi sektörü (business sector), ekonomideki tüm firmalardan oluşur. Bu tanımdaki firma (firm) kavramı, hanehalkı sektörünün sahibi olduğu kaynakları kullanarak üretim yapan ve ürettiği malları hanehalkı sektörüne, diğer firmalara, dış aleme veya hükümete satan karar birimlerini kapsar. İktisatta, işalemi sektörünün tüm iktisadi kararlarında maksimum kâr elde etmeyi amaçladığı varsayılır. İktisatçılar, günlük kullanımdan farklı olarak hanehalkı sektörü ile iş alemi sektörünü bir arada özel sektör (private sector) diye nitelendirirler.
Hükümet sektörü (goverment sector), bir ekonomideki tüm kamu kurum ve kuruluşlarını kapsar. Kapitalist ekonomilerde, hükümet sektörünün temel amacı, kişilerin temel hak ve özgürlükleri ile rekabeti korumak ve geliştirmektir. Hükümet sektörü, harcamalarını prensip itibariyle vergilerle finanse eder.
Hükümet harcamaları (,G), hükümetin mal ve kaynak satın almak için yaptığı harcamalara eşittir. İktisatçılar, hükümetin hanehalkı ve işalemi sektörlerinden aldığı vergiler (T) ile, bu sektörlere yaptığı karşılıksız (tek yanlı) ödemeler arasındaki farka veya kısaca, vergiler ile transfer ödemeleri (transfer payments, TR) arasındaki farka, net vergiler (net taxes, TN) derler, TN = T – TR. Hükümet harcamalarının net vergileri aşan kısmı (G – TN > 0), vergilerle finanse edilmemiş olan ve dolayısıyla da, para basılması ve/veya özel sektörden borçlanmak suretiyle karşılanması gereken kamu finansman açığını gösterir.
Dış ticaret sektörü (foreign trade sector), bir ekonominin, dış alemle (diğer ülkelerle) olan tüm iktisadi ilişkilerinin toplulaştırıldığı bir sektördür. Bu iktisadi ilişkiler başlıca, ihracat (export) ve ithalat (import) faaliyetleri olarak kendilerini gösterirler.
Muhammed Mastar
Kaynak:http://www.webimsi.net/piyasalar-ve-sektorler.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder