DÜNDEN BUGÜNE İNSAN / Bir kitap Tanıyalım

DÜNDEN BUGÜNE İNSAN

Prof. Dr. Ali Metin Özbek

Metin Özbek, 1948 yılında Mecitözü'nde doğdu. Liseyi Çorum'da bitirdi. 1969 yılında Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji (Paleoantropoloji Kürsüsü) Bölümü'nden mezun oldu. 1970 yılında Milli Eğitim Bakanlığı'nın bursu ile Fransa'ya doktora öğrenimi için gitti. 1974 yılında Paris-7 Üniversitesi'nde hazırladığı "La Deformation Cranienne Artificielle Chez Les Chalcolithiques de Byblos" adlı tezi ile (3 eme cycle) doktor unvanını aldı. 1976 yılında Bordeaux I. Üniversitesi'nde "Hommes de Byblos Etüde Comparative Des Squelettes Des Ages Des Metaux Au Proche Orient" adlı tez ile Devlet Doktorası (Docteur es Sciences) unvanını aldı. 1977 yılında Hacettepe Üniversitesi'nde göreve başladı. Halen Hacettepe Üniversitesi Antropoloji bölümü başkanlığını yürütmektedir.

BİYOGRAFİ

ÖNSÖZ

    Bilimsel araştırmaların ortaya koyduğu bilgileri, her zaman o kadar kolay olmasa da, mümkün olduğunca sadeleştirip ayrıntılardan arındırmak suretiyle her kesimden insana hitap edecek düzeye getirmeyi ön plana aldım ve bu düşünceden hareketle Dünden Bugüne İnsan adlı kitabı hazırladım. Bunu gerçekleştirirken ne ölçüde başarılı olduğumu değerli okuyucuların takdirlerine bırakıyorum. Kitabımın önemli bir bölümünü oluşturan, insanın biyo-kültürel tarihini ilginç ve heyecanlı bir öykü olarak görüyorum. Bu öyküyü yalın bir anlatımla okuyucuya adeta bir film şeridi gibi sunmaya çalıştım. Tarihöncesi atalarımız nasıl bir dünyada yaşıyorlardı? Nerelerde barınıyorlar, ne ile besleniyorlar ve besinlerini hangi yollardan sağlıyorlardı? Çevre ile nasıl bir ilişki içinde idiler? Beyin irileştikçe ve beyin korteksi (kabuğu) giderek karmaşık hale geldikçe bu değişim yaşam biçimlerine ne şekilde yansıyordu? Benzer şekilde, geliştirdikleri kültür organizmalarını ne ölçüde etkiliyordu? Bize benzeyen ve bizden ayrılan yönleri nelerdi? Yaşam biçimi ve insan sağlığı arasındaki ilişki çağlar boyu nasıl oldu? Hangi hastalıklara daha az ya da daha sık yakalanıyorlardı? Geleneksel topluluklarda büyü ya da güzelleşme amacıyla vücut düzeyinde ne tür uygulamalar yapılmaktadır? Kısacası, Dünden Bugüne İnsan adlı bu kitabımda insanoğlunun dünü ve bugününe ilişkin daha birçok konuyu elimin erdiği, dilimin döndüğünce okuyucuya sunmaya çalıştım. Tarihöncesi çağların derinliklerine gömülüp gitmiş olan nice insan topluluklarının iç dünyalarına okuyucuyu sokarken, onu nostaljik bir yolculuğa çıkararak bir bakıma kendi öyküsüyle başbaşa bırakmak istedim. Kitapta, yaşayan ırklarla ilgili bir bölüm de yer almaktadır. Günümüzde dünyanın değişik iklimlerinde yaşamakta olan insan toplulukları görünür özellikleri ve yaşam biçimleriyle ayrı ayrı ele alınmıştır. Yaklaşık 20 yıl boyunca derslerde öğrencilerimle kurduğum verimli diyalog, yaptığım tartışmalar ve onlardan gelen yönlendirici telkinler; kişisel araştırmalarımdan çıkardığım sonuçlar ve edindiğim birikim ve deneyimlerim bu kitabın kurgusunda önemli rol oynadı.

Geliştirilen tekniklerin ışığında yapılan yeni araştırmalar, buna bağlı olarak getirilen yeni yorumlar özellikle insanın doğal ve kültürel tarihine ilişkin tartışmalara son yıllarda yeni boyutlar kazandırdı. Başdöndürücü bir hız içinde seyreden tüm bu gelişmelerin okuyucuya zamanında sunulması büyük önem taşımaktadır.

Yaşamış ve yaşayan insan toplumlarını antropolojik bir bakış açısı altında, en son bilgilerin ışığında ve elverdiğince sade bir dille tanıtmaya çalıştığım bu kitabımda eksiklerin ve hataların bulunabileceği bilinci içerisinde, değerli okuyucularımdan gelebilecek her tür yapıcı eleştiriyi saygıyla karşılayacağımı burada belirtmek istiyorum. Dünden Bugüne İnsan bu alandaki bilinenlere bir parça da olsa katkıda bulunursa kendimi mutlu hissedeceğim.

Kitabın tümünü büyük bir dikkat ve titizlikle inceleyerek yapıcı eleştirilerde bulunan Prof. Dr. Bozkurt Güvenç'e burada teşekkür etmek istiyorum. Kitabın hazırlanışında önemli katkıları olan araştırma görevlileri Sibel Özbudun ve Dilek Erdal'a da içten teşekkürlerimi sunuyorum.

Metin Özbek
Ankara, 1998

BÖLÜM I
EVRENDE İNSAN

- İnsan nedir?
- İnsanın canlılar dünyasındaki yeri
- Antropoloji: insanı en iyi anlayan ve anlatan bilim dalı
- Kültür nedir?

BÖLÜM II
PRİMAT DÜNYASINDA İNSANIN YERİ

- İnsan bir primat olarak kabul edilmektedir. O halde, primat nedir?

BÖLÜM III
İNSAN AİLESİNİN
BİYOKÜLTÜREL EVRİMİ

- İnsan ailesi öncesinde ne vardı?
- İnsan ailesi tarih sahnesine çıkıyor
- İnsan cinsinin ilk basamağı: homo habilis
- İnsan cinsinin ikinci basamağı homo erektus
- İri beyinli insanlar tarih sahnesinde (homo sapiens)
- Neandertal fosil insanları
- Kromanyon insanları (homo sapiens sapiens)
- Sanatın doğuşu
- Buzul çağı sonrasındaki dünya (mezolitik ve neolitik)
- Uygarlığa giden ilk adımlar

BÖLÜM IV
YAŞAYAN IRKLAR

- Irk kavramının tarihsel gelişimi
- İnsanın biyolojik çeşitliliği
- İnsanın biyolojik uyum yeteneği-ırksal farklılaşma
- Deri rengi ve iklim arasındaki bağlantı
- Büyüme ve gelişme süreçleri
- Bedensel tipler (Biyotipoloji)
- İnsan toplumlarının ırklara ayrılması
- Beyazlar
- Siyahlar
- Sarılar
- Avustraloidler

BÖLÜM V
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BÜYÜ
YA DA GÜZELLEŞME AMACIYLA YAPILAN UYGULAMALAR

- Başın biçimini değiştirme adeti
- Kulak biçimini değiştirme deti
- Burun takıları
- Dudaklara takılan süs eşyaları
- Diş üzerinde yapılan dövmeler
- Boyuna takılan halkalar
- Ayak biçimini bozma adeti
- Sünnet

BÖLÜM VI
ESKİ ÇAĞLARDA İNSAN SAĞLIĞI

- Bazı hastalıkların tarihsel gelişimi
- Mumyaların paleopatolojideki önemi
- Doğumsal hastalıklar
- Travmatik rahatsızlıklar
- Metabolizma rahatsızlıkları
- Eklem hastalıkları (arthritis)
- Kalp ve damar hastalıkları
- Enfeksiyonel hastalıklar
- Kanser
- Tarihöncesi beyin ameliyatları ve büyü
- Tarihöncesinden günümüze diş sağlığı
- Diş çürümesi

KAYNAKÇA

Kaynak:www.1001kitap.com/Bilim/Metin_Ozbek/dunden_bugune_insan.html